Historie Schutterij Het Heilig Kruis

Hoe oud is de schutterij

Dat de schutterij Het Heilig Kruis van Grevenbicht een oude schutterij is, staat niet ter discussie. Hoe oud de schutterij exact is, is niet bekend. Daarom dat bestuur en leden het zeker voor het onzekere nemen en zich voor de ouderdom van de schutterij baseren op het oudste koningszilver. De oudste zilveren koningsplaat blijft voor diverse schutterijen een gegeven dat overeind blijft staan in de historische discussie over het ontstaan van een schutterij.

Het oudste koningszilver

De oudste koningsplaat dateert uit 1673. Vanaf dat jaar geteld werd in 1998 het 325-jarig jubileum groots gevierd. In 1673 was Frans Leurs koning van het Heilig Kruis. De zilveren plaat wordt met zorg omringd en is veilig opgeborgen in de kluis. Opvallend is evenwel dat J.A. Jolles, die in de jaren dertig de Limburgse schutterijen bezocht en een opsomming maakt van het voorhanden koningszilver deze zilveren plaat niet noemt. De oudste plaat die hij onder ogen krijgt stamt uit het jaar 1773, dus precies honderd jaar jonger. Een verschrijving !? Desalniettemin concludeert ook Jolles dat het Heilig Kruisgilde wel veel ouder zal zijn dan uit de bronnen blijkt.

Broederschap van het Heilig Kruis.

Desalniettemin heeft schutterij Het Heilig Kruis goede papieren om zich aan oudere jaartallen vast te klampen. De historicus drs. A.M.P.P. Janssen, die zich in het broederschapswezen verdiept heeft, komt voor Grevenbicht tot opvallende conclusies. Kerkelijk viel Grevenbicht onder de parochie Papenhoven. Grevenbicht beschikte echter over een kapel ter ere van het Heilig Kruis. Een broederschap van “Junge Gesellen” was verbonden aan deze kapel. In de rekeningen die over deze kapel handelen komt de Jonggezellenbroederschap voor in de periode 1606 tot en met 1718. In het begin ontvangt deze broederschap twee amen (vaten) bier, later een aam bij gelegenheid van het jaarlijkse koningsvogelschieten.
Dat het hier gaat om een voorganger van schutterij Het Heilig Kruis wordt door Janssen aangetoond.

Een periode met weinig bronnen

Uit de zeventiende en achttiende eeuw is verder nagenoeg niets bekend over schutterij het Heilig Kruis. De Franse Tijd sinds 1794 heeft voor de meeste schutterijen geleid tot het tijdelijk stilleggen van de activiteiten. Opvallend is echter dat de Grevenbichtse schutterij nog tijdens het Franse bewind, onder Napoleon weer de koningsvogel schiet (1803/1805). Niet veel andere feitjes zijn over deze periode aan te halen, behalve dat uit enkele koningsschilden blijkt dat de schutterij niet heeft stilgelegen. In 1865 was de schutterij aanwezig bij het verwelkomen van de nieuwe parochieherder, in 1897 bij het zilveren priesterfeest van de pastoor. Een probleem voor het culturele leven in Grevenbicht was het beroep van velen. Enorm veel stukadoors telde het dorp. Zij werkten doorgaans het hele zomerseizoen in Duitsland. Uiteraard was elke echte Grevenbichtenaar in het dorp als de Pinksterkermis gevierd werd, maar er was weinig gelegenheid voor veel andere activiteiten gedurende het zogenaamde schuttersseizoen.

Herinrichting en een nieuwe schutterij

In 1873, precies tweehonderd jaar na het oudste koningsschild, heeft er een soort herinrichting van de schutterij plaatsgevonden. Het Heilig Kruis was in die jaren actief, dus er is geen sprake van een heroprichting, maar het feit dat maar liefst dertien zilveren schildjes met de naam van de schenker in het jaar 1873 aan de vereniging gekomen zijn, geeft aan dat de dorpsgemeenschap toen aandacht aan haar schutterij besteedde. Een andere mogelijke oorzaak van deze vele schildjes uit 1873 kan een brand zijn geweest, die oude papieren en wellicht ook enig koningszilver verwoestte. Als gevolg daarvan kwam steun van de bevolking op gang, die haar schutterij weer aan nieuw zilver hielp. Echter in het daaropvolgende jaar 1874 werd te Grevenbicht-Papenhoven de nieuwe schutterij Eendracht in het leven geroepen. Maar zoals in Grevenbicht gezegd wordt, moeten er van alles twee zijn: schutterijen, muziekgezelschappen enz.

Het schuttersfeest in 1876

Toen het nieuwe fenomeen van de schuttersfeesten zijn intrede in de schutterswereld deed, waren de Grevenbichtse schutters hier direct bij betrokken. Zo weten we dat de oude schutterij van Grevenbicht op vrijdag 8 september 1876 een groot schuttersfeest organiseerde met medewerking van de jonge schutterij van Grevenbicht-Papenhoven, opgeluisterd door het fanfare-gezelschap Aurora. Er werden geldprijzen uitgeloofd, variërend van 80 (1e pr.) tot 30 francs (3e pr.). De organisatie lag in handen van een commissie. Namens deze tekende Ch. Baadts. Waarschijnlijk is dit een schuttersfeest geweest waaraan diverse schutterijen uit de omtrek aan deelnamen, waarbij de nadruk op de schietwedstrijd lag. Een andere mogelijkheid was een vrij schietconcours, een zogenaamd schieten voor een geldprijs.

De keizers

Blijkens het koningszilver heeft schutterij Het Heilig Kruis niet al te vaak een keizer gekend. Cris Baars zou in 1868, 1873, 1874 en 1876 de koningsvogel hebben afgeschoten en door deze reeks het keizerschap verworven hebben. Peter Michiel Hamers (zie foto) schoot in 1892, 1895 en 1897 de koningsvogel af en was sedert die tijd keizer. Kennelijk hoefde iemand niet in drie opeenvolgende jaren de vogel af te schieten om keizer te worden. In 1898 vond de installatie van Hamers plaats. Bij het voorstellen van deze nieuwe keizer aan de parochiegeestelijkheid werd het vaandel gezwaaid en ter keizers ere werd een meiboom geplant. De derde en laatste keizer die het Heilig Kruis gekend heeft was Michel van de Berg, die in 1967 de keizerseer toekwam. Hij overleed in 1978, zodat het Heilig Kruis sindsdien weer keizerloos is.

 

Het schuttersfeest in 1906

In 1906 werd in Grevenbicht wederom een schuttersfeest georganiseerd. Er was sprake van goed weer en veel belangstellenden die de optocht en de wedstrijden bezochten. De optocht zette zich om 14.30 uur in beweging. Daar de schutterijen in die tijd doorgaans slechts over één tamboer beschikten, liepen twee muziekgezelschappen in de optocht mee. In totaal namen vierentwintig schutterijen aan het feest deel. De uitslag van het schieten luidde als volgt: 1e Eys als verstkomende schutterij (120 francs), 2e Heythuysen (75 fr.) en als 3e Born (50 fr.). Het erekruis werd gewonnen door Coenen uit Heythuysen. Holtum won de exercitie en Born had de beste tamboer, generaal en uniform.

De schuttersbond

Heilig Kruis Grevenbicht werd in 1949 lid van schuttersbond Eendracht Born, totdat deze bond in 1964 fuseerde met de Echtse schuttersbond. Van de nieuwe bond Eendracht Born-Echt bleef het Heilig Kruis slechts een jaar lid. In 1965 stapte het Heilig Kruis uit deze bond om zich in 1973 weer aan te sluiten. Sinds die tijd zijn beide Grevenbichtse schutterijen lid van de bond Eendracht en zorgen op hun beurt voor bondsschuttersfeesten in Grevenbicht.

Processie- en kermisgebruiken

In Grevenbicht trekt de processie bij gelegenheid van de kermis op pinkstermaandag. Uiteraard hebben beide schutterijen bij deze kerkelijke plechtigheid een afzonderlijke rol. De oude schutterij het Heilig Kruis opent de stoet en de jonge schutterij Eendracht draagt de hemel. Op pinksterzaterdag gaat het Heilig Kruis ter kerke en geniet daar de opbrengsten van een eigen collecteschaal. Tijdens de mis worden de overleden leden herdacht. Tevens wordt op die dag het kerkhof aangedaan, waar een krans wordt gelegd.

   

Jubileumfeest 1998 en 2023

In 1998 wordt het met een groots jubileumfeest gevierd dat de schutterij Broederschap van het “Heilig Kruis” 325 jaar geleden is opgericht. Althans de oudste zilveren koningsplaat wijst in deze richting. In het weekend van 23 en 24 mei l.l. stond Grevenbicht in het teken van dit jubileumfeest. Op zaterdag 23 mei vond de receptie plaats, waar ook een groot aantal jubilarissen gehuldigd werd. Een bondsschuttersfeest van de schuttersbond Eendracht Born/Echt op de zondag completeert de feestvreugde. Grevenbicht was wederom gastheer van de bij de bond aangesloten schutterijen.

In 2023 vierde onze schutterij haar 350 jarig bestaansfeest. Dit 3-daags jubileumfeest van vr. 8 t/m zo. 10 sept. werd gevierd bij ons schuttershome. Op vrijdag vond de receptie plaats die enorm druk bezocht werd en op zaterdag werd er door verenigingen en bedrijven geschoten onder het motto Sjöt veur eine Daag. Zondag was het traditionele Koningsvogelschieten. Het was een geslaagd jubileumweekend.

   

Nieuwe uniformen

Kroon op de feestvreugde was de aanschaf van de nieuwe uniformen. Deze werden op zaterdag 23 mei gepresenteerd. Het betreft het uitgaanstenue van de Veldartillerie van het Italiaanse hertogdom Parma uit het jaar 1859, uit het laatste jaar van dit hertogdom, eer het zich aansloot bij het nieuwe koninkrijk Italië. Grevenbicht heeft met dit uniform ernaar gestreefd een in de Limburgse schutterswereld nog niet voorkomend model militaire uniformen aan te schaffen.

Schuttershome

Aan de Heuvelsweg in Grevenbicht ligt al jaren ons schuttershome waar vroeger op de ouderwetse mooie manier geschoten werd. Tegenwoordig wordt er op een heuse Kogelvanger geschoten en is ons Sjöttehoes Math Vonken de laatste jaren onder handen genomen.

OLS

Heel lang geleden, nl in 1878 won onze schutterij in Kessenich 1 maal het OLS en mocht in het jaar erna dit evenement zelf organiseren.
In 1992 behaalde het A- team op het OLS te Kelper-Oler een zeer mooie 12de plaats.
In 2019 behaalde het A- team op het OLS te Sevenum een mooie 15de plaats.
In 2023 was een hoogtepunt voor onze schutterij. Het A-team behaalde op het OLS in Born een geweldige 6^de plaats en werd door het OLS bestuur gehuldigd op het podium.